با توجه به رشد و توسعه فناوری اطلاعات و امکانات رسانه ای، جنگهای آینده همان جنگ نرم و به طور عمده در فضای سایبر خواهد بود.
تعاریف در خصوص جنگ نرم بسیار متنوع است، برخی تعاریف با تکیه بر ابزارهای مورد استفاده از قبیل فضای سایبر و تبلیغات در این پدیده ارایه شده است. برای مثال در برخی تعریف آمریکایی آنرا “استفاده طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن را برای نفوذ در مختصات فکری” قلمداد می کنند . برخی دیگر از تعاریف با اتکاء بر هدف غایی جنگ نرم – که نفوذ در افکار و باورها با ایجاد جاذبههای قابل وصف ، متقاعد سازی و تغییر در رفتار مخاطبین است – بیان شده است. تعدادی از تعاریف نیز آن را اقدامی نرمافزارانه با استفاده از شیوههای نرمی چون تهاجم فرهنگی و عملیات روانی دانستهاند.
طبق فرمایش مقام معظم رهبری «آنچه که امروز به او جنگ نرم گفته میشود در دنیا، دشمن به سراغ سنگرهای معنوی میآید که آنها را منهدم کند. به سراغ ایمانها، معرفتها، عزمها، پایهها و ارکان اساسی یک نظام و یک کشور، دشمن به سراغ اینها میآید که اینها را منهدم بکند و نقاط قوت را در تبلیغات خود به نقاط ضعف تبدیل کند، فرصتهای یک نظام را به تهدید تبدیل کند».
میتوان اذعان داشت جنگ نرم اولاً در مقابل جنگ سخت قرار دارد و بهرغم اینکه نبرد سخت با ابزار فیزیولوژیک و ملموس انجام میشود؛ جنگ نرم نوعی متقاعدسازی رفتاری با ایجاد جاذبههای لازم؛ به گونهای است که مخاطب در راستای خواست و هدف مجری رفتار مینماید، حتی بدون اینکه در این زمینه تعقل نماید چراکه جنگ نرم با بکارگیری روشهایی همچون عملیات روانی و ابزار رسانهای نوین از قبیل شبکههای اجتماعی محملهای القایی حقیقی و مجازی را به وجود میآورد که با تأثیر گذاری روی باورها، اعتقادات، ایمان و افکار جامعه هدف رفتار فردی و گروهی را در مسیر اهداف و برنامههای خود هدایت مینماید.
بدیهی است که در حال حاضر؛ دشمن بیش از هر زمینهای؛ با تنظیم برنامههای جنگ نرم، در حوزههای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی علیه نظام جمهوری اسلامی سرمایهگذاری کرده است . دربارهی آینده جنگ نرم نیز باید گفت که با توجه به اینکه جنگ نرم یک فرآیند و جریانی است که از گذشته نیز وجود داشته است؛ منتهی امروزه با توجه به توسعه و گسترش فناوری ارتباطات و رسانهها، نمود و عینیت بیشتری یافته است . بدیهی است که در آینده نیز این جریان تداوم خواهد یافت. اما اینکه این تداوم در ارتباط با گفتمان نظام جمهوری اسلامی چگونه خواهد بود؟
این واقعیت پذیرفتنی است که تأثیرپذیری در رابطه با جنگ نرم رابطه مستقیمی با میزان و رشد آگاهیهای افراد و گروههای جامعه و درجه اعتماد به نفس آنها به داشتهها، ارزشها و هنجارهای اصیل خودی و خویشتن باوری نسل جدید دارد. چه بسا مقام معظم رهبری نیز در این زمینه فرموده اند که دغدغه خاطر از این دارند که نکند امروز جوان ایرانی خویشتن را باور نکند؛ امروز باید جوان ایرانی خود و استعداد خویش را باور نماید.
در نتیجه اگر امروز پشتوانه گفتمان نظام جمهوری اسلامی ایران، اتکاء آگاهانه و هوشیارانه به ارزشها و مولفههای نرم “اسلامی ایرانی” است که هست؛ هر چند که هجمه جنگ نرم به ویژه با راهبرد جهانیسازی ارزشها و الگوهای امپریالیستی لیبرال دموکراسی و سکولاریسم از پای ننشسته و پیوسته در تلاش است؛ با عنایت به عجین بودن ارزشهای اسلامی با فطرت بشری، همانطور که تاریخ صدر اسلام نیز نشان داد، در آینده؛ ارزشهای انقلاب اسلامی بر هجمههای جنگ نرم فائق آمده و پیروزیهای چشمگیری عاید این نظام خواهد شد.
در خصوص وضعیت ایران در حوزه آفند و پدافند در حوزه جنگ نرم باید اضافه کرد: این واقعیت را باید پذیرفت که اساسیترین ابزار پیشبرنده در این زمینه فناوری رسانهای و ارتباطات و اطلاعات است که در دنیای کنونی بین ۷۰ تا ۸۰ درصد از این امکانات بینالمللی در اختیار امپریالیسم جهانی به سرکردگی آمریکاست. اما این در حالی است که با توجه به ماهیت جنگ نرم که نفوذ از طریق ایجاد جاذبهها و تمایلات روانی و روحی است؛ کشور ایران با عنایت به قدمت و تاریخ دیرینه و آمیزش خویش با الگوهای اسلامی، از پتانسیلها و مولفههای بسیار با ارزشی در زمینه منابع قدرت نرم از قبیل ارزشهای خرد و کلان مستتر در بطن دین اسلام و مذهب تشیع (ازقبیل فرهنگ عاشورایی؛ ولایت مطلقه فقیه، سابقه فرهنگ و تمدن دیرینه ، سرمایه اجتماعی، مردمسالاری دینی و سایر ذخایر فرهنگی و اقتصادی) برخوردار است.
بدیهی است که این مولفهها وضعیت و شرایط بسیار مناسبی را میتواند در حوزه پدافند در مقابل جنگ نرم ایجاد نماید. ضمن اینکه جنگ نرم در مقایسه با جنگ سخت در این زمینه، یعنی پدافند و آفند اندکی متفاوت است. به عبارت واضحتر با پیروزی در حوزه پدافندِ جنگ نرم؛ جریان به سهولت و خودمحورانه تبدیل به فرایند آفندی خواهد شد. یعنی دشمن در بسیاری از موارد بدون اینکه هجمهای را دریافت نماید تسلیم میگردد. چه بسا اینکه ما شاهد هستیم، بسیاری از چالشها در حوزه جنگ نرم میان ما و آمریکا که در گذشته شاید برای وی بسیار پیش پا افتاده تا حدّ تمسخر بوده است، امروزه دشمن مجبور شده با منطق و استدلال پای صحنه بیاید، آمریکا کی باور میکرد که یک روزی مجبور شود به اصطلاح خود آنها، با یک کشور به اصطلاح جهان سومی پای میز مذاکره بنشیند و یا حاضر شود به برخی خواستههای ما پاسخ مثبت دهد، اینها به برکت قدرت پدافندی نرم و با استفاده از منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی بوده است. اما اینکه قدرت آفندی ما چگونه است؟ فراموش نشود که ما از سه دهه گذشته تاکنون؛ قدرت آفندی خویش را به نمایش گذاشتهایم و آن همین پیروزیها و ایستادگیهای جانفشانه، اعم از آوردن جان خویش توسط جوانان به میادین هشت ساله دفاع مقدس، تا مرز ایثار خون و آشناسازی جهانیان، به ویژه ملتهای مستضعف با ارزشها و هنجارهای اسلامی از طریق صدور آنها با عملکردها بوده است. چراکه این وضعیت از قدرت نرم استکبار جهانی میکاهد. مطلب دیگر اینکه جنگ نرم مانند جنگ سخت نیست که طراحی و اجرای آن با درصد بالایی در اختیار صرف حکومتها باشد. بلکه بیشترین مولفهها و عملکرد آفندی و پدافندی همگامی و آگاهی و هوشیاری مردم را در کنار سیاستگذاری حکومتها میطلبد.
از اینرو در خصوص راه کارها بایستی اذعان داشت: عمقبخشی هر چه بیشتر به فرهنگ و معارف اسلامی و تلاش برای اجرایی کردن آنها در سطوح مختلف اجتماعی، فرهنگی جامعه اسلامی ایران و آگاهسازی و بصیرتافزایی آحاد مردم در رابطه با الگوها و روشهای جنگ نرم و آشنایی هر چه بیشتر با مبانی آن، تنظیم و اجرای راهبردهای سازنده و کارآمد رسانهای بومی، توجه به مبانی “امنیت فضای تبادل اطلاعات” به ویژه در فضای سایبر و آشناسازی عموم مردم با تهدیدات موجود در این فضا و محیطی که شبکههای ماهوارهای ایجاد کردهاند؛ علیالخصوص در رابطه با موضوع سبک زندگی و نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در مقابل هجمههای تهاجم فرهنگی و تبلیغات القایی رسانههای استکباری از موارد مهمی است که باید در دستور کار نهادهای ذیربط قرار گیرد. در این زمینه مهمترین نهاد؛ خانواده است که میتواند بسیار نقش موثری را ایفا نماید. زیرا بیشترین قربانی جنگ نرم اقشار جوان کشور هستند که در حقیقت از روح و فطرت بسیار پاکی برخوردارند.گاوری درمورد در مورد قدم بعدی دشمن در جنگ نرم باید گفت: بنابر آنچه که خود دشمن یعنی امپریالیسم جهانی اعلام کرده است؛ برای دو دهه آتی نیز راهبردهای خود را تبیین نموده است. بنابراین نگرش، دیگر فصل جنگهای سخت به پایان رسیده است و در حقیقت با توجه به رشد و توسعه فناوری اطلاعات و امکانات رسانه ای، جنگهای آینده همان جنگ نرم و به طور عمده در فضای سایبر خواهد بود. لذا همانطور که اشاره شد، استکبار جهانی استراتژی خویش را در این مورد طرح ریزی نموده است.
اینکه چه موضوع واحدی در نظام جمهوری اسلامی مورد هدف جنگ نرم دشمن خواهد بود؛ به طورکلی هر مبحثی که پیشبرنده اهداف و موفقیتهای نظام جمهوری اسلامی از قبیل انرژی هستهای مسالمت آمیز، میتواند سوژه جنگ نرم دشمن را علیه ایران سناریوسازی کند. آنچه که درگذشته نیز به اثبات رسیده است؛ رشد و نموّ تمامی ارزشها و هنجارهای کلان اسلام ناب محمدی برای دشمنان جمهوری اسلامی قابل تحمل نبوده و نوک پیکان جنگ نرم آنها میتواند پیوسته متوجه مولفههای قدرت نرم جمهوری اسلامی در ابعاد ولایت محوری، باورهای عدم جدایی سیاست از دیانت و سایر ارزشهای اسلام اصیل در جمهوری اسلامی ایران بگردد.