پایگاه خبری تحلیلی استادنیوز به گفتگوی مفصلی با استاد علی کنگاوری در سه بخش پرداخته است. اکنون بخش اول را می‌خوانیم.
علی کنگاوری مدرس دانشگاه پیام نور تهران درخصوص اقتصاد مقاومتی با رویکرد پدافند غیرعامل به خبرنگار استادنیوز گفت: کسانی که با مفاهیم هردو واژه یعنی “اقتصاد مقاومتی” و “پدافند غیرعامل” آشنا هستند آگاهی دارند که هردو در مفهوم حفاظت و مراقبت از آسیب پذیری مشترک هستند، چراکه فلسفه بنیادین آنها ایجاد وضعیتی مقاوم و پایداری است که در صورت مواجههی با سوء قصد و تهاجم فرضی دشمن در هر شکل و اندازه ای بتوان مقاومت لازم جهت پایداری و حفظ موقعیت را بدست آورد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، پدیده‌ی حفاظت که در مفهوم عام؛ با دقت در افعال ارادی و غیر ارادی موجود زنده، به ویژه گروه های انسانی به صورت هوشمندانه و یا غریزی و توام با تدبیر، به گونه‌ای ملاحظه می‌شود که گویا، پروردگار عالم این نعمت گران‌قدر را در فطرت بشر به ودیعه قرار داده است، چرا که موجودات زنده در انجام افعال ارادی خود، پیوسته در قبال صدمات احتمالی؛ مراقب خویش هستند.
مدرس دانشگاه پیام نور تهران تصریح کرد: علاوه برآن برای تضمین سلامت ارگانیکی افراد، (مانند قلب، عروق، دستگاه گوارش و … ) و جانداران، افعال، تدابیر و مکانیسم های غیر ارادی حفاظتی به ودیعه نهاده شده که وظایفی را در حوزه ایمنی و امنیت ابدان به اجرا می‌گذارند. از این رو است؛ در نگرش به زندگی اجتماعی انسان‌ها با رویکردهای جامعه شناسان اندامگرا که برای تبیین جامعه شناسانه حیات بشری ابعاد مختلف جامعه انسانی را به بدن انسان تشبیه می کنند و اقتصاد و معیشت جوامع نیز یکی از شقوق و شعبه‌های آن است، عامل حفاظت و امنیت در اشکال مختلف یکی از ضروریات ادامه امن و بدون تهدید حیات تلقی می گردد.
وی در ادامه اظهار داشت: این در حالی است که پیچیدگی جوامع امروزی و افزایش بی رویه و کم سابقه انواع سلطه جویی‌های فردی و اجتماعی با ماهیت سخت و نرم در میان مردم و دولت ها به ویژه هجمه مداخله جویانه بر اساس تأمین یک جانبه منافع ایلات متحده آمریکا علیه نظام ج.ا.ا انکار ناپذیراست. در این راستاست که حفاظت و تدبیر امنیت به صورت طبیعی معنا و اهمیت پیدا میکند. در اهمیتِ تدابیر حفاظتی بایستی اذعان داشت که علاوه بر لزوم ملموس و تجربه شده آن، کلمه‌ی حفظ به شکل‌های مختلف در قرآن کریم نیز آمده است. یعنی این کلمه بیش از ۱۷ بار در قرآن کریم تکرار شده است. به گونه ای که؛ عین واژه‌ی حفاظت در ترجمه‌ی مکارم، یک مورد پیرامون معنای سوره ۵۲ (طور) آیه‌ی ۴۸ استفاده شده است. این کلمه، علاوه بر آن در جلدهای مختلف تفسیرهای المیزان و نمونه به ترتیب ۱۵ و ۲۷ بار مورد تاکید قرار گرفته است.
کنگاوری افزود: علی ای حال، همان طور که اشاره شد؛ فصل مشترک میان اقتصاد مقاومتی و پدافند غیرعامل کارکردهای ایمنی و حفاظتی آنهاست. از این‌رو در ادامه‌ی صحبت؛ به مقوله اقتصاد مقاومتی با رویکرد پدافند غیرعامل از منظر جنگ نرم پرداخته می شود.
وی خاطرنشان کرد: مبرهن است که هدف پدافند غیرعامل، مصونیت بخشی، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های مهم، حساس، و حیاتی، است که کاملاً مورد نیاز اساسی مردم و جامعه بوده و در صورت به خطر افتادن آنها، آسیب های فردی و اجتماعی متوجه جامعه خواهد شد؛ به گونه ای که روش‌های پدافندی؛ شرایطی را برای امنیت احراز می نماید که در صورت بروز تهدیدات، کمترین ضرر محتمل میگردد. چراکه از این طریق، مقاومت و پایداری لازم برای مقابله با تهدیدات پیش بینی شده است.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: لازم به ذکر است در برخی از منابع، زیر ساخت های اساسی کشورها که در حوزه پدافند و یا دفاع غیرعامل مطرح هستند؛ به شکل زیرساخت سایبری، زیرساخت مؤلفه های حساس یا منابع حیاطی و زیر ساخت های فیزیولوژیکی نیز تقسیم شده است.
وی عنوان کرد: زیرساخت سایبری شامل نرم افزارها، سخت افزارها، اینترنت، سامانه اطلاعاتی و سیستم کنترلی می‌باشد. همچنین زیرساخت مؤلفه های حساس یا منابع حیاطی (Critical Infrastructures/ Key Resources )که شامل؛ بخش کشاورزی، خدمات، سرویس های اضطراری، آب، برق، فرآورده های آلی، استعدادهای هسته ای، بهداشت عمومی، انرژی، فناوری اطلاعات، سامانه حمل و نقل، ارزاق و نیازهای عمومی و داد و ستدها ست.
این کارشناس تأکید کرد: زیر ساخت های فیزیولوژیکی (Physical Infrastructures) که اجزایی مانند بیمارستان ها، سرویس های دولتی، طرح های تامین، نیروگاه های هسته ای، نهاد عرضه و تقاضا، انواع خطوط ارتباطی؛ راه آهن، شوسه، بزرگ راه ها، فرودگاه ها و سامانه های حمل و نقل هوایی را در بر دارد.
امروزه در رابطه با پدافند به عنوان پدیده ای که بتواند آثار یک تهاجم را در ابعاد و زمینه های مختلف کاهش دهد؛ تهدیدشناسی مناسب و مدیریت قبل از وقوع بحران، یکی از مهمترین مباحث است. پدافند غیر عامل در این رابطه؛ به دو بخش پدافند سخت و پدافند نرم تقسیم می شود.
وی اذعان کرد: در پدافند سخت از اقدامات سخت افزاری مثل ساخت و ساز پناهگاه ها و با بهره گیری از امکانات و سازه های سخت اهداف را در مورد مقاومت در مواجهه با تهاجم فیزیکی و خون ریزانه پیش می‌برند. اما پدافند نرم شامل استفاده از تاکتیک های مقاوم سازانه ای است که مشتمل بر برنامه ریزی و آماده سازی سامانه و سازمان ها در خصوص زمینه ها و حوزه های نرم است. امروزه با توسعه نظریه های امنیتی و خروج مولفه های قدرت از حوزه صرف نظامی و شمول آن به سایر حوزه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، پدافند نرم در اکثر کشورهای مطرح دنیا، مورد بحث و توجه قرار گرفته است و از پدیده های مهم و اساسی در خصوص دفاع و حفظ تمامیت ارضی به شمار می آید. پدافند نرم در حقیقت نوعی مدیریت بحران در حوزه های نرم به ویژه در زمینه اقتصادی در مقطع قبل از وقوع بحران است. اگر پدافند سخت، شامل مراحل پیشگیری، پیش بینی و کاهش مخاطرات است. پدافند نرم نیز مبتنی بر برنامه ریزی و اجرا، برای کمک به مدیریت جامع بحران در مرحله قبل از وقوع آن از منظر مقاوم سازی است.
علی کنگاوری در پایان گفت: با این نگرش می توان پدافند غیر عامل را یک مدیریت جامع بحران در عرصه دفاع نیز دانست. این در حالی است که جنگ ها به نسل های مختلفی تقسیم بندی شده اند. جنگ های نسل اول، دوم، سوم مبتنی بر میدان جنگ و عرصه نظامی و سخت افزاری بوده است. اما در جنگ های نسل چهارم امروزی، شکل جنگ ها تغییر یافته و به حوزه های نرم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی نیز تسرّی یافته‌اند. به عبارت واضح تر امروزه نبرد اقتصادی نیز یکی از شیوه های جنگ نرم و یا به قول برخی صاحبنظران نیمه سخت است که بایستی در وحله اول اینکه جنگ اقتصادی در حال حاضر وجود دارد را باور کرد و در مرحله بعد؛ راه کارهای مقابله آمیز مورد نیاز به نظر متبادر می گردد که به نظر می رسد، تدبیر اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری مدظله العالی در این رابطه رقم خورده و تجویز گردیده است.